وقتی نیچه گریست

من رویای عشقی را در سر می پروراندم که چیزی بیش از اشتیاق دو تن برای تصاحب یکدیگر بود ..‌. من رویای عشقی را در سر دارم که در آن اشتیاقی دو جانبه برای جست و جوی حقیقتی برتر میان دو تن پدید آید. شاید نباید آن را عشق نامید. شاید نام حقیقی آن دوستی است.
...

مدت ها پیش متوجه شدم کنار آمدن با بی اعتباری و بدنامی، ساده تر از کنار آمدن با عذاب وجدان است.
...

تا زنده ای، زندگی کن! اگر زندگی ات را به کمال دریابی، وحشت مرگ از بین خواهد رفت! وقتی کسی بهنگام زندگی نمی کند، نمی تواند بهنگام بمیرد... از خود بپرس که آیا زندگی را به کمال دریافته ای؟ ... آیا زندگی خودت را زیسته ای؟ یا با آن زنده بوده ای؟ آیا آن را برگزیده ای؟ یا زندگی ات تو را برگزیده است؟ آیا آن را دوست داری؟ یا از آن پشیمانی؟ این است معنی زندگی را به کمال دریافتن.
...

سرچشمه ترس تو همین است. این فشار در قفسه سینه، از آن است که زندگی ِ نازیسته، می خواهد سینه ات را بشکافد. و قلبت زمان را می شمرد. و طمع به زمان همیشگی است. زمان می بلعد و می بلعد و چیزی باقی نمی گذارد.
...

دوست من، نمی توانم بگویم چطور متفاوت زندگی کنی، چون با این کار، باز با نقشه دیگران خواهی زیست.
...

من به شاگردانم می آموزم که نباید زندگی را با نوید زندگی دیگر در آینده اصلاح کرد یا از بین برد. آن چه جاودانه است، این زندگی و این لحظه است.
...

آیا وظیفه می تواند بر عشق تو به خویشتن و تلاشت برای رسیدن به آزادی مطلق پیشی گیرد؟ تا به خویشتن دست نیافته ای، "وظیفه" کلمه ای توخالی خواهد بود. با این کلمه، از دیگران برای بزرگ جلوه دادن خویش استفاده خواهد کرد.
...

بهتر است انسان جرات تغییر باورهایش را بیابد. وظیفه و ایمان فریبی بیش نیست، حجابی برای پوشاندن آن چه در پس شان است.
...

تو می خواهی خودت شوی، چند بار این را از تو شنیده ام؟ چند بار زار زده ای که هرگز آزادی ات را نشناخته ای؟ مهربانی، وظیفه و ایمان، میله های زندان تو هستند. این پاکدامنی حقیر تو را هلاک خواهند ساخت. تو باید شرارت را در وجود خویش بشناسی. نمی توان نیمه آزاد بود: غرایزت نیز تشنه آزادی اند، سگان وحشی در سرداب وجودت برای رهایی پارس می کنند. گوش کن، صدای شان را نمی شنوی؟
...

برای ساختن فرزندان، باید نخست خویشتن را بسازی. در غیر این صورت، فرزندان را برای نیازهای حیوانی، فرار از تنهایی یا پر کردن چاله های وجودت پدید آورده ای. وظیفه تو به عنوان والد، تنها ساختن ِ خودی دیگر نیست، بلکه چیزی برتر است، چیزی همانند آفریدن یک آفریننده.
...

ازدواج نباید زندان باشد، بلکه باید باغی باشد که چیزی برتر در آن کشت شود.
...

راهنما باید دست آویزی باشد در جریان سیلاب، ولی نباید چوب زیر بغل شود. او باید مسیر را باز کند و خود پیشاپیش شاگردان قدم بردارد. ولی نباید مسیر برگزیند. و مسئولیت شاگرد چه می شود؟ او باید خود را در برابر سرما قوی سازد. انگشتانش باید دست آویز را بفشارد، باید بارها در مسیرهای نادرست گم شود تا مسیر درست را بیابد.
...

بهترین آموزگار آن است که از شاگردانش بیاموزد.
...

هر چه سکوت شب ژرف تر، فروافتادن شبنم، سنگین تر.
...

بیدار شو! در واقعیت زندگی کن، نه در کلمات!
...

بالاخره برایم اتفاقی افتاد، اتفاقی واقعی، نه فقط در فکر، بلکه در دنیای واقعی اتفاقی افتاد.
...

هر کس با هر تعداد همدم و همراه، همواره در تنهایی می میرد.
...

آیا باید تا ابد به حیاتی خو کنم که از آن پشیمانم؟
...

وظیفه، نزاکت، ایمان داشتن، فارغ از خویش بودن، مهربانی، همه و همه داروهایی هستند که انسان را به خواب می برند، خوابی بس عمیق که اگر بتواند، تنها در انتهای راه زندگی از آن برخواهد خاست.
...

میل و اشتیاق شدیدی در کار نبود، ولی کینه ای هم نبود. برای نخستین بار فهمید که او و برتا دردی مشترک داشتند. برتا هم مانند او در بند بود. او هم آنی نشده بود که باید می شد. او نیز زندگی اش را برنگزیده بود.
...

وقتی دلواپس اجاره خانه و صورت حساب قصاب هستی، دیگر نگرانی چندانی برای آزادی نخواهی داشت.
...

تنها مردگانند که تغییر نمی کنند.
...

هیچ همه چیز است! برای نیرومند شدن، ابتدا باید ریشه هایت را در هیچ فرو بری و رویارویی با تنهاترین تنهایی ها را بیاموزی.
...

فکر می کنم بعضی نقش های بزرگسالی به ذهن کودک وارد می شوند و دیگر رهایش نمی کنند. شاید فرد ناگزیر شود پیش از آن که یکی از این نقش ها، بر تمامی افکارش حاکم شود، آن را به زور از ذهن براند!
...

نباید اجازه دهی زندگی ات، تو را زندگی کند. در غیر این صورت در چهل سالگی به این نتیجه می رسی که حقیقتاً نزیسته ای.
...

خاک هر چه غنی تر، ناتوانی در بارور ساختنش، نابخشودنی تر.
...

انزوا، تنها در انزوا معنا دارد. وقتی آن را با دیگری شریک شوی، بخار می شود.
...

می دانی لمس نشدن و مورد عشق نبودن یعنی چه؟ می دانی زندگی بی آن که هرگز دیده شوی، یعنی چه؟
...

پیوستن به دیگری، لزوماً ترک خود نیست! گاه لازم است شکاک و گوش به زنگ باشیم، ولی گاه هم می شود آرام گرفت و به دیگران اجازه داد که لمس مان کنند.
...

زناشویی آرمانی آن است که برای بقای هیچ یک از آن دو نفر، ضروری نباشد... برای ارتباط واقعی با یک فرد، ابتدا باید با خود مربوط شد. اگر نتوانیم تنهایی مان را در آغوش کشیم، از دیگری به عنوان سپری در برابر انزوا سود خواهیم جست. تنها زمانی که فرد بتواند همچون شاهین- بی نیاز از حضور دیگری- زندگی کند، توانایی عشق ورزیدن خواهد یافت...

...

فاجعه اصلی و وحشت پیری یعنی از دست دادن یا زنده ماندنِ دوستان، در این مسئله نهفته است که دیگر نگاه هم دردی وجود ندارد و زندگی آدم بدون شاهد می ماند.
...

آیا راه گریزی از زندان زمان وجود نداشت؟ آه، کاش می شد که دوباره از اول شروع کرد! اما چگونه؟ کجا؟ با چه کسی؟
...

" من برای ده سال علتی برای زیستن دارم و آن هم رسالتم است. در این جا..." _ با انگشت روی شقیقه اش زد_ " باردار کتاب های متعددی هستم. کتاب هایی تقریباً پخته و جاافتاده، کتاب هایی که فقط من می توانم متولدشان کنم. گاهی اوقات سردردم را، نوعی، درد زایمان مغزی می دانم."
...

تا جایی که چشمانم اجازه دهد به نوشتن، فکر کردن و مطالعه می گذرانم. اگر وضع جسمی خوبی داشته باشم غالباً برای ساعت ها به گردش می روم. در حال راه رفتن یادداشت برمی دارم و با این روش به بهترین نتیجه دست می یابم. روشن ترین افکار در حال راه رفتن برای من شکل می گیرند.
...

معلم باید گاهی سختگیر باشد. انسان ها به تعالیم سخت نیاز دارند، زیرا زندگی و حتی مرگ سخت است.
...

جست و جو به دنبال واقعیت ِ خود، تقدس دارد. کدام رفتار مقدس تر از پژوهش در مورد خود است؟ بعضی می گویند کار فلسفی من روی شن بنا شده است؛ دیدگاه های من مانند تپه های شنی حرکت می کنند. اما یکی از سنگ های مرزی ِ ثابت ِ من این است: " آن شو که هستی."
...

امیدواری بدترینِ بدهاست! من در کتابم، "انسانی، زیادی انسانی" چنین ادعایی کرده ام: هنگامی که پاندورا در ِ خمره را گشود و شرارت هایی که زئوس در آن گذاشته بود در جهانِ انسان ها به پرواز درآمد، یکی از شرارت ها یعنی امیدواری، توجه کسی را جلب نکرد. از آن زمان انسان ها، آن خمره را که پر از امیدواری است، گنج و بزرگ ترین سرمایه خوشبختی می دانند و این بزرگ ترین اشتباه است. در حالی که فراموش کرده ایم که آرزوی زئوس برای انسان ها رنج کشیدن بود. امیدواری بدترین ِ بدهاست، زیرا رنجِ انسان ها را تمدید می کند.
...

من همیشه حس کرده ام که امتیازِ مردن این است که دیگر مجبور نیستی بمیری!
...

- " زندگی را وقف ِ نوشتن کردن، جاری کردن خون ِ قلب در نوشته ها و بعد داشتن خوانندگانی قلیل تلخ است!"

- " من صبورم. شاید انسان ها در سال ۲۰۰۰ شجاعت ِ خواندن کتاب های مرا پیدا کنند."
...

ما از کسانی که اسرارمان را می بینند و ما را به هنگام احساسات لطیف غافلگیر می کنند، احساس تنفر می کنیم. چیزی که در این لحظه نیاز داریم، همدردی نیست، بلکه فرصتی است که کنترل احساسات مان را به دست آوریم.
...

داستایفسکی می نویسد چیزهایی هست که نباید گفت، مگر برای دوستان؛ چیزهایی هست که نباید گفت، حتی برای دوستان؛ و بالاخره، چیزهایی هست که نباید گفت، حتی به خویش!
...

عشق به زن، بیزاری از زندگی است!
...

باید طوری زندگی کنیم که انگار آزادیم‌.گرچه نمی توانیم از سرنوشت بگریزیم،ولی باید با آن درگیر شویم، باید پیشامد سرنوشت مان را اراده کنیم. باید به تقدیرمان عشق بورزیم.

...

انگیزه های خود را به طور کامل تشریح کنید! به این نتیجه خواهید رسید که هرگز هیچ کس، کاری را کاملاً به خاطر دیگری انجام نمی دهد. تمام کارها متوجه جهت خود آدم، تمام خدمات برای خود و تمام عشق ها، عشق به خود است.
شاید بهتر باشد که به عزیزترین و نزدیک ترین کس ِ خود فکر کنید. عمیق تر حفر کنید و پی خواهید برد که کسی که شما دوست دارید، او نیست. چیزی که شما دوست دارید، احساس مطبوعی است که چنین عشقی را در شما بیدار می کند! آدم در نهایت، عاشق آرزوها و اشتیاق های خود است.
...

افسردگی بهایی است که آدم برای شناخت خود می پردازد. هر چه عمیق تر به زندگی بنگری، به همان مقدار هم عمیق تر رنج می کشی.
...

در حیرتم که چرا ترس ها در شب مستولی می شود. پس از بیست سال حیرت، اکنون می دانم ترس، زاده تاریکی نیست، بلکه ترس ها همانند ستارگان، همیشه هستند و این درخشندگی روز است که آن ها را محو و ناپیدا می کند.
...

حال باید بیاموزید که از زندگی خود سپاسگزار باشید و شجاعت آن را بیابید که بگویید: "پس من این زندگی را برگزیدم."
...

آیا از خود پرسیده اید چرا همه فلاسفه بزرگ افسرده و عبوسند؟ آیا از خود پرسیده اید چه کسانی ایمن، آسوده و همیشه خوش رو هستند؟ من پاسخ می دهم: تنها آنان که فاقد روشن بینی اند: مردم عامی و کودکان!
...

مشکل در احساس ناراحتی نیست. مشکل این است که ناراحتی شما برای آن چه باید، نیست!
...

دلباختگان حقیقت، از دریای توفانی و چرکین نمی هراسند. آن چه ما را می ترساند، آب کم ژرفاست!
...

دستیابی به اهداف نادرست بیهوده است و تعیین اهداف نادرست جدید، از آن بیهوده تر. صفر در هر عددی ضرب شود، نتیجه صفر است!
...

نیک ترین حقایق، خونین ترین آن هاست، زیرا که تجربیات ِ زندگی ِ خود شخص را شکافته و سربرآورده اند.
...

انسان دوستانش را سخت تر از دشمنانش می بخشد.
...

میان دانستن چیزی از راه خرد و درک احساسی آن چیز، بسیار فاصله است.
...

اغلب شب ها در بستر بیدار می مانم و فکر مرگ مرا می ترساند، در این حال گفته لوکرتیوس را با خود تکرار می کنم: " جایی که من هستم، مرگ نیست؛ جایی که مرگ هست، من نیستم." این جمله به غایت منطقی و به طرز انکارناپذیری درست است. ولی وقتی حقیقتاً ترسیده ام، به کارم نمی آید، اصلاً ترسم را فرو نمی نشاند. اینجاست که فلسفه کم می آورد. تدریس فلسفه و به کار بردن آن در زندگی، دو مقوله متفاوت است.
...

ما خود تجربه خود را می سازیم. و این توانایی را داریم که دست ساخته خویش را به دست خویش نابود کنیم.
...

درک دیگران به معنای بخشیدن آن هاست.
...

طبیب نیز مانند خردمند، نخست باید خویش را درمان کند.
...

ایمن زیستن خود خطرناک است. خطرناک و مهلک.
...

زمان را نمی توان درهم شکست؛ این سنگین ترین باری است که بر دوش می کشیم. و بزرگ ترین چالش ما، همانا زندگی به رغم این بار است.
...

ما بیشتر دلباخته اشتیاقیم تا دلباخته آن چه اشتیاق مان را برانگیخته است!
...

از دیگرانی که به تنهایی ام دستبرد می زنند، ولی همراهی و مصاحبتی ارزانی ام نمی کنند، بیزارم.
...

آیا ممکن است چیزی به نام فراموش کردن فعال وجود داشته باشد، فراموش کردن چیزی نه به خاطر بی اهمیت بودنش، بلکه به این دلیل که بیش از حد مهم است؟

*** 

عنوان:و نیچه گریه کرد / وقتی نیچه گریست
نویسنده:اروین یالوم
مترجم:مهشید میرمعزی / سپیده حبیب
ناشر:نی/ قطره
سال نشر: 1382/ 1385
شماره صفحه: 453 ص./ 476 ص.
موضوع:داستان های آمریکایی- قرن 20 م.
قیمت: 200000 ریال/ 330000 ریال